Ad Tamlamaları

• İki ya da daha çok adın çeşitli anlam ilgileriyle oluşturduğu takıma ad tamlaması denir.
  Ad tamlamalarında birinci ada tamlayan, ikinci ada tamlanan denir.
  

Ad tamlamaları, yapılışları bakımından dört türlüdür:

1- Belirtisiz Ad Tamlaması:Tamlayan ek almaz. Tamlanan III. Tekil kişi iyelik eki alır.

Örnekler: 

• Bahar rüzgarı
• Okyanus akıntısı
• Soru kitapçıkları
• Sanat sevgisi
• Avrupa Yakası
• Yaprak Dökümü
  

2- Belirtili Ad Tamlaması: Tamlayan ilgi eki (-ın), tamlanan III. Tekil iyelik eki alır.

Örnekler:

• Öğretmenin sorusu
• İklimin etkileri
• Çocukların şımarıklığı
• Charli’nin Melekleri
  

3- Zincirleme Ad Tamlaması: En az üç addan oluşur. Bir ad tamlamasının sonuna ya da başına bir üçüncü ad getirilerek yapılır. İki tamlamasının kaynaşmasıyla oluşabilir. Tamlanan mutlaka ek alır.

Örnekler:

• Sel felaketinin sonuçları
• Sanat dünyasının sorunları
• Öğrencilerin ders ücretleri
• Memurların vergi iadeleri
• Okulun beton duvarları
• Türkçe öğretmeninin not defteri
  

4- Takısız Ad Tamlaması: Tamlayan ve tamlanan ek almaz. Bir şeyin neden yapıldığını ya da neye ben-zediğini gösterir.

Örnekler:

• Yün kazak
• Taş duvar
• İpek saç
  

Ad Tamlamarıyla İlgili Özellikler:

Özellik 1: Ad tamlamalarında, tamlanan eki (iyelik eki) kaldırılınca tamlama bozulur:

• Toplantı salonu ==> ("Toplantı salon" denmez.)
• Müzik dersi ==> ("Müzik ders" denmez.)
   

Özellik 2: Zamirlerle kurulan ad tamlamalarında kimi zaman tamlananın aldığı iyelik eki anlatımdan düşer:
 

• Sizin ev (iniz) okula uzak mı?
• Bizim sınıf (imiz) çok kalabalık. 
   
  

Özellik 3: Belirtili ad tamlamalarında, tamlanan belgisiz zamirse, tamlayan eki (-in) yerine (-den) eki kullanılabilir:

• Çocukların birkaçı yoktu.   
• Çocuklardan, birkaçı yoktu.
   
  

Özellik 4: Kimi anlatımlarda ad tamlamasının tamlayanı ya da tamlananı düşebilir:
 
Henüz, arabası tamir edilemedi.
- Bu kitap kimin?
 
- Ayşe'nin (kitabı) 
 
 

Özellik 5: Devrik cümleli anlatımlarda tamlanan unsur-ları yer değiştirebilir:
 

"Geçti güzelliği yaz günlerinin
Geçti sevdalar, aşklar..." 
 
 

Özellik 6: Ad tamlamalarında kaynaştırma harfi olarak "n" ve "s" kullanılır. (Sadece "su" sözcüğüyle yapılan tamlamalarda "y" kaynaştırıcısı kullanılır.)

• Öykü -n- ün kahramanları    
• Çorba - n- ın koku - s- u   
• Irmağın su - y- u 
• Su - y- un tadı 
   
   

Özellik 7:  Ad tamlamalarında tamlayan - tamlanan arasında değişik anlam ilgileri vardır.

• bulgur pilavı (hammadde - ürün ilişkisi)
• sel felaketi (sebep - sonuç ilişkisi)
• öğrenci yurdu (tamlananın neye özgü olduğu)
• dikiş makinesi (tamlananın ne işe yaradığı)
   
  

Özellik 8: Ad tamlamaları bir sıfatla nitelenebilir.

• bakımsız köy yolları
• ucuz çocuk ayakkabısı
   
  

Özellik 9: Ad tamlamalarında tamlayan veya tamlanan sıfatla nitelenebilir. Tamlananın arasına sözcükler, söz öbekleri girebilir:

• Çalışkan öğrencilerin notları 
• Karadeniz'in köpüklü dalgaları 
• İstanbul'un insanları canından bezdiren sorunları
• Dağ rüzgârlarının mutluluk veren şarkısı 

KONU TESTLERİ: TEST-1   TEST-2   TEST-3